طرحهای فرش ایرانی به چند گروه اصلی تقسیم میگردندکه به نامهای زیر مشهورند:
طرحهای آثار باستانی و بناهای اسالمی، افشان، درختی، شکارگاهی، قابی(خشتی) باغی، گلدانی، محرابی، محرمات، لچک و ترنعروسکی، تصویری و… در اینجا به معرفی چند نمونه از طرحهای مهمجی، لچکی، میپردازیم.
طرح افشان :
نقشها، نگاره ها و بندها در این طرح پیوستگی و ارتباط کامل دارند. گویا طراح هنگام طراحی، قلم خود را از ابتدا تا انتهای کار از روی کاغذ نقشه برنداشته است. حرکت در تمام متن مشاهده میشود و گلها و نقشها در همه جا پراکنده و افشان شده اند.
طرح درختی :
در طراحی این گروه درخت و درختچه کوچک وبزرگ به صورت انفرادی ترکیب اصلی را تشکیل میدهد.
طرح شکارگاه :
محتوای اصلی این طرحها صحنه هایی از شکار و شکارگاه است که در قسمتهای مختلف سوارکارانی با تیر و کمان یا نیزه و شمشیر مشغول شکار برخی از حیوانات مانند آهو، شیر، ببر و یا پرندگان دیده میشوند.
طرح های خشتی و قابی:
متن این طرح با قابهای گوناگون و منظم در فواصل معینی پرشده است. همه این قابها یکسان و یک شکل بوده و در داخل آنها با نقشهای مختلف تزیین شده است. این طرحها بیشتر به وسیلۀ عشایر و روستاییان بافته میشود که اغلب نیز به صورت ذهنی اجرا میشود.
طرح محرابی :
طرح اصلی در این گروه برشکل کلی محراب استوار است. همان مکانی که در مسجد مکان نمازگزاردن امام جماعت است.
طرح باغی:
طرح باغی یا بوستانی برگرفته از باغهای اصیل ایرانی به ویژه دوره صفویه است که در آثار هنری نگارگری و هنر قالیبافی به شکل بسیار شایسته ای مصور شده است. این طرح حوضی درمیان دارد و اطراف آن به وسیله جویهای آب به بخشهایی تقسیم شده و با درخت و گل وسبزه تزئین شده است. گاهی نقش پرندگان نیز با آن تلفیق شده است.
طرح لچکی :
طرحی از قالی که فاقد ترنج باشد و متن آن فقط دارای چهار لچک است را طرح لچکی مینامند. لچک هایی که دارای زائده هایی در راستای طول یا عرض قالی باشند، لچک های طرً ّه میگویند. همچنین به نوار باریکی که در اطراف متن یا لوار قالی طراحی شده باشد نیز طره دار می گویند.
طرح آدمکی(عروسکی):
شکل تجریدشده انسان که بیشتر در فرشهای عشایری خصوصا گبه که نوعی قالی درشتباف است استفاده میشود عنصر اصلی این طرحها است. نقوش عروسکی دارای رنگهای متنوع و شاد بوده و به صورت ساده طراحی شده است.
طرح تصویری :
نقش صورت انسان که به شکل طبیعی یا تجریدی طراحی شده است.
