گلیم ها یا همان تخت باف هایی که به عنوان زیرانداز مورد استفاده قرار می گیرند دارای انواع متعددی اند که تفاوت اغلب آن ها در شیوه بافت است ، نظیر گلیم چاکدار ، گلیم دوطرفه و …

تاریخ گلیم بافی به 3000 سال پیش از میلاد عنوان شده که تاریخ آغاز نساجی است و البته این زمان را تا حدود 7000 ق . م هم رسانده اند (یاوری 1389 ، 11)
از انواع وسایل هایی که با گلیم بافته می شوند می توان به زیراندازهای گلیمی و کیف های گلیمی ، سفره ، نمکدان ، رواسبی(جُلِ اسب) ، مّسنّد ، خورجین ، توبرِه ، جُوال ، چّنته ، سیاه چادر ، روکرسی و … اشاره کرد. گلیم برخلاف فرش دستباف، گره و پرز بلند ندارد.

گلیم زمانی مرغوبیت بیشتری دارد که در بافت آن از نخ های نازک و لطیف تر استفاده شده باشد. گلیم هایی که در بافت آن ها از کرک و پشم مرینوس استفاده شده از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند.

ایران در بافت گلیم های دستباف شهرت جهانی دارد و یکی از خاستگاه های این وسیله معروف و اصیل می باشد

معنی گلیم در لغت

درباره واژه گلیم در لغت نامه های گوناگون چنین میخوانیم:
” گلیم [گِ] (آ) پوشش معروف که از موی بز و پشم گوسفند بافند. جامه پشمین معروف که از پشم میش بافند. (دهخدا 1377 ، 19257)”
“گلیم(1) پارچه ای پشمی که از آن پتو و لباس زمستانی می ساختند “(2) فرش پشمی بی کرک مقابل قالی (داعی اسلام ، 1364و 421)
“گلیم 1- پوششی که از موی بز و پشم گوسفند بافند 2- فرش پشمین 3- پارچه ی پشمین 4- جل (معین، 1371 – 3387)

نخستین گلیم های شناخته شده

قدیمی ترین گلیمی که تا بحال شناخته شده ، قطعه ای است که توسط دکتر M.A. Stein در نزدیکی ختن واقع در ترکمنستان شرقی از زیر توده ای ماسه به دست آمده و قسمت هایی از آن به طور شگفتی محفوظ مانده است.
بافت آن احتمالا به حدود قرن چهارم ، پنجم بعد از میلاد مسیح می رسد . (یاوری 1389، 12)
در عصر طلایی صفویه ، گلیم، درست با نقش فرش و مثل قالی های شاهانه با تارهای زر و سیم بافته میشده است. چند تخته قالی که بصورت گلیم بافته شده و نخ های طلا و نقره در آن به کار رفته است از عصر صفوی بجا مانده است .

از گلیم های دوره ی صفوی (قرون 16 و 17 میلادی) حدود 40 تخته نمونه های بسیار ظریف واستثنایی در موزه های جهان وجود دارد . گلیم های صفویه از نظر بافت ، نقش و اجرا در نوع خود بینظیر بوده و از الیاف ابریشم و گلابتون طلا و نقره بافته شده است .

موضوع داستان های خمسه نظامی ، شاهنامه ، نقوش انسانی ، حیوانی ، طرح ستارگان و سایر عناصر تزیینی و انتزاعی و گل های زیبا در این آثار دیده می شود. در دوران قاجاریه ، سنه که اکنون به سنندج معروف است مرکز مهم ترین تولیدات گلیم های ایرانی بود (یاوری 1389، 13)

فرق فرش ایرانی با گلیم چیست؟

گلیم ها بر خلاف سایر قالی های شرقی یا ایرانی پرز ندارند. به دلیل ساختار کم آنها، آنها از هر دو جلو به عقب برگشت پذیر هستند و ممکن است با استفاده از تکنیک “بافته شکافی” بافته شده باشند که به موجب آن یک شکاف یا شکاف بین دو بلوک رنگی باقی می ماند.

ابعاد گلیم در ایران

براساس الزامات مصرف بافندگان گلیم ، اندازه و ابعاد گلیم را به گروه های زیر تقسیم می کنند :

گلیمچه کوچک که با ابعاد میانگین 60×90 سانتیمتر بافته می شود.
گلیم با ابعاد میانگین 110×165 سانتیمتر (ذرع نیم سایز)
گلیم میانه که اندازه ی آن حدود 150×250 سانتیمتر بوده است
گلیم بزرگ که به طور متوسط 280 سانتیمتر درازا و 170 سانتیمتر پهنا دارد.
گلیم بلند که بیشتر از 400 سانتیمتر طول و کمتر از 200 سانتیمتر عرش دارد .

گلیم ها را کمتر در ابعاد بزرگ و بلند و بیشتر در اندازه های میانه و پرده می بافند. برای بافت گلیم هایی با ابعاد بزرگتر آنها را به صورت چند تکه بافته و در انتها به هم وصل می کنند.

جنس گلیم چیست؟

پارچه گلیم که معمولاً با پشم ساخته می شود، گاهی اوقات می تواند با پنبه، ابریشم یا حتی موهای درشت حیوانات ساخته شود. پارچه گلیم را گاهی اوقات به عنوان “تخت بافته” می گویند، یک تکنیک بافتنی که طرح های هندسی ترد و مترادف با پارچه گلیم تولید می کند.

انواع گلیم

گلیم فرش دستباف همانند قالی در دو نوع دستباف و ماشینی تولید می شود که هر کدام از این نوع ها خصوصیات منحصربه فرد خود را دارند. در ادامه انواع فرش گلیم فرش را برای شما شرح خواهیم داد.

• گلیم فرش ماشینی:

این نوع از گلیم دستباف همانطور که از اسم آن مشخص است با استفاده از ماشین و دستگاه گلیم بافی، بافته می شود. گلیم فرش ماشینی این روزها در بازار بسیار رواج پیدا کرده است. چون از نظر قیمت مناسب تر از گلیم دستباف می باشد طرفداران زیادی دارد.

• گلیم فرش دستباف:

این نوع از گلیم همانند فرش دستباف روی دار قالی بافته می شود و کیفیت بسیار بالاتری نسبت به گلیم فرش ماشینی دارد.

گلیم دستباف

جابه جایی و حمل و نقل این نوع گلیم بسیار راحت است. گلیم دستباف هیچگونه پرزی ندارد و با روش رد کردن تار و پود به صورت یکی در میان، بافته می شود. گلیم های دستباف در کشورهای مختلفی از جمله کشور عزیزمان ایران، بالکان، ترکیه، قفقاز، افغانستان، آفریقای شمالی و … بافته می شوند.

معمولا در بعضی مواقع گلیم دستباف را زیر مجموعه فرش های شرقی می دانند. ولی به دلیل تنوع بالا در رنگ، طرح و نوع بافت گلیم این نوع فرش ها در یک طبقه جدا قرار می گیرند.

از آنجایی که ابتدا و انتهاي هر پود در لابلاي نخ هاي چله قرار گرفته و کوبيدن رجهاي بعدي کاملا محکم مي‌شود. به همين دليل پشت و روي گليم با يکدیگر تفاوت ندارد و پود اضافي در هيچ سمتي مشاهده نمي شود.

از گلیم فرش دستباف نمی توان در هر جایی استفاده کرد. در بافت گلیم دستباف مانند فرش های دستباف از الیاف و مواد طبیعی استفاده شده و همین موضوع باعث می شود که فضای خانه در تابستان خنک و در زمستان گرم باشد.

گلیم فرش دستباف در مدل های مختلفی تولید می شود و افراد می توانند این نوع گلیم را در طرح و رنگ های مورد نظر خود سفارش داده و تهیه کنند. گلیم فرش های دستباف مدل های زیادی در بازار دارند که چند نمونه از آن ها بیشتر شناخته شده هستند، مانند:

• گلیم فرش دستباف کناره

• گلیم فرش دستباف گبه

• گلیم فرش دستباف پشمی

• گلیم فرش دستباف مخملی

• گلیم فرش دستباف نقش برجسته

• گلیم فرش دستباف عروسکی

• گلیم فرش دستباف سوزنی

گلیم قشقایی

گلیم قشقایی یک نوع بافت گلیم می باشد که توسط ایل قشقایی بافته می شود. دره شوری ها مهم ترین تولیدکننده گلیم فرش قشقایی هستند. این نوع گلیم نشان اصالت یونسکو را در آبان سال 1392 دریافت کرد.

ایل قشقایی بخاطر دارا بودن مناطق مناسب و گسترده تر برای قشلاق و ییلاق در بین سایر ایلات برجسته تر بوده و دارای انواع متنوعی از دست بافته با جنس و طرح های مختلف می باشند.

ایل قشقایی در ارتفاعات زاگرس و بیشتر در فصل تابستان به بافتن گلیم مشغول می شوند؛ آن ها برای بافت گلیم از پشم رشته ای بلند و محکم گوسفندان که در ماه اردیبهشت و خرداد می چینند و بعد شستن پشم ها، استفاده می کنند.
استفاده از فرش‌های گلیم در تزئین خانه
در اینجا چند راه برای ادغام شاداب فرش‌های گلیم به داخل خانه‌تان آورده شده است:

اهمیت بخش ورودی خانه‌تان را بیشتر کنید

وقتی مورد بحث طراحی خانه شما قرار می‌گیرد، پذیرایی یا بخش ورودی یکی از فضاهایی است که معمولاً کمتر توجه می‌شود. با اندکی توجه، این منطقه می‌تواند به یک منطقه دعوت‌کننده و شیک تبدیل شود که تنها الگو برای بقیه خانه را مشخص می‌کند.

یکی از راه‌های اضافه کردن جذابیت مورد نیاز به پذیرایی شما استفاده از یک فرش گلیم برای راهرو است. این فرش‌ها به خاطر الگوهای روشن و جذابشان شناخته می‌شوند که می‌توانند به یک فضای کم‌رونق جلوه ببخشند. می‌توانید یک الگویی را انتخاب کنید که با رنگ‌های مبلمان شما هماهنگ باشد، یا از یک ظاهر متفاوت‌تر که بیشتر دیده شود، استفاده کنید.

برای به دست آوردن این ظاهر، مبلمان خود را در رنگ‌های خاکی نگه دارید. به این ترتیب، فرش می‌تواند به عنوان مرکز توجه اتاق خدمت کند بدون اینکه خیره‌کننده باشد.

اما چرا فقط به یک فرش محدود شوید؟ ورود برخی سبزیجات به پذیرایی شما می‌تواند به آن حس واقعی آرامش و شادمانی بدهد. سعی کنید یک گیاه بزرگ درون گلدان را اضافه کنید، مانند یک فیگ دارویی یا گیاه مارمولک، تا جویی رویایی بسازید.

ایجاد یک منطقه جدید در خانه‌تان

استفاده از فرش‌ها در یک فضای زندگی چندین مزیت دارد، به ویژه زمانی که به ایجاد مناطق مختلف داخل یک اتاق می‌پردازد. با انتخاب یک فرش با بافت یا الگوی منحصر به فرد، می‌توانید مناطق مختلفی از فضای زندگی خود را به طور موثر از هم جدا کنید و این فضا را در استفاده از آن انعطاف‌پذیرتر کنید.

به عنوان مثال، اگر یک اتاق پذیرایی باز دارید که به عنوان منطقه ناهارخوری هم استفاده می‌شود، در نظر داشته باشید از یک فرش گلیم برای جدا کردن بهتر دو فضای مورد نظر استفاده کنید.

این می‌تواند کمک کند تا منطقه ناهارخوری شما به طور بصری شلوغ نشود و به زمانی هم که در معرض نشستن است فضای شما را مشخص و دلنشین کند.

طراحی یک آشپزخانه پر از رنگ

اگر می‌خواهید آشپزخانه‌ی خود را یک بخش خاص و منحصر به فرد ببخشید، چرا از یک فرش گلیم پررنگ استفاده نمی‌کنید؟ بدون توجه به اینکه آشپزخانه‌ی شما به شکل روستیک و دل‌انگیز یا حداقلی به نظر می‌رسد، یک فرش به محل مناسب گذاشته شده می‌تواند فوراً فضا را تغییر دهد.

برای یک بیانیه جسور، فرش را با بشقاب‌ها و لیوان‌های رنگارنگ ترکیب کنید. یا به طور جایگزین، می‌توانید با مبلمان حداقلی و یک فرش پر از رنگ یک تضاد چشم‌گیر ایجاد کنید.

برای ایجاد جذابیت در آشپزخانه‌ خود، یک رنگ فرش را انتخاب کنید که با رنگ‌بندی اصلی اتاق تضاد داشته باشد و اثر بصری شگفت‌انگیزی ایجاد کند. این کار نه تنها به آشپزخانه‌ی شما ساختار و شخصیت می‌دهد، بلکه برای هر کسی که وارد اتاق می‌شود ظاهر جذابیتی را ایجاد می‌کند.

در انتخاب رنگ بسیار محتاط باشید. اگر رنگ اشتباه انتخاب شود، تمام رویاهایی که از تزیین خانه‌ خود با فرش داشتید، ممکن است نابود شوند. رنگ‌های روشن معمولاً برای خانه‌های کوچک توصیه می‌شوند زیرا باعث بزرگ‌تر به نظر آمدن فضا می‌شوند. در خانه‌های بزرگ، رنگ‌های تیره باعث احساس دل‌انگیزی در فضا می‌شوند. دانستن این موضوع به نظری ساده ممکن است تأثیر قابل توجهی بر نتایج کار داشته باشد.

با احتیاط عمل کنید زیرا در بازار فرش‌های زیادی با رنگ‌های مصنوعی ضعیف وجود دارد. رنگ‌های مصنوعی ارزش فرش را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند. برای اطمینان از طبیعی بودن رنگ، هنگام خرید با یک دستمال مرطوب روی فرش ترسیم کنید.

اگر حتی مقدار بسیار کوچکی از رنگ را روی دستمال ببینید، می‌دانید که رنگ فرش مصنوعی و با کیفیت پایین است. چنین فرشی به زودی رنگ اصلی خود را از دست می‌دهد و دیگر براقیت اولیه خود را ندارد. تزیین خانه با فرش‌های طبیعی یکی از نکات مهم است، زیرا هر چه بیشتر فرش ساییده می‌شود، زیباتر می‌شود.
به دیوار آویزانش کنید

اگر به دنبال یک راه حل غیرمعمول ولی جذاب برای افزودن گرمایی و شخصیت به فضای زندگی خود هستید، در نظر بگیرید یک فرش گلیم زیبا را به دیوار بیاویزید.

می‌توانید آن را کنار تختخواب یا مبل خود قرار دهید تا یک اتمسفر دل‌انگیز و دعوت‌کننده ایجاد کنید. علاوه بر این، با آویزان کردن یک فرش گلیم در سراهای خود، می‌توانید فوراً آن را به یک فضای شیک تبدیل کنید.

می‌توانید یک نیمکت رویی روی آن قرار دهید تا اتمسفر را بیشتر تقویت کنید و منطقه را با چند گل زیبا تزیین کنید تا محیطی تازه‌کننده ایجاد کنید. با پیروی از این راهنمایی‌های ساده، می‌توانید یک فضای زندگی منحصر به فرد و دعوت‌کننده ایجاد کنید که به طور کامل با سبک و شخصیت شما همخوانی دارد.

اتاق خوابتان را رویایی کنید

اگر می‌خواهید ظاهر کلی اتاق خوابتان را بهبود ببخشید و آن را دل‌انگیزتر و دعوت‌کننده‌تر کنید، در نظر بگیرید یک فرش گلیم زیبا به تزیینات خود اضافه کنید.

فرش‌های گلیم در انواع رنگ‌ها و الگوهای شگفت‌انگیز آمده و این انتخاب عالی برای هر سبک اتاق خواب است، آیا کم‌رنگ، کالیفرنیایی یا غیرمعمول.

فرش‌های گلیم نه تنها یک جرقه رنگ و بافت به فضای کف خود اضافه می‌کنند، بلکه انتخاب عملی هستند زیرا می‌توانند در روزهای سرد پاهای شما را گرم نگه دارند.

تفاوت‌ها بین فرش و گلیم

با اضافه کردن یک فرش گلیم به تزیینات خود، می‌توانید به سرعت اتاق خواب خود را به یک فضای گرم و دعوت‌کننده تبدیل کنید که هر روز با خوشحالی به خانه برمی‌گردید. علاوه بر این، می‌توانید از آن برای سازماندهی فضای خودتان استفاده کنید و آن را به چندین ناحیه مفید تقسیم کنید.

نکات مراقبت از فرش‌های گلیم

پیروی از این نکات به شما کمک می‌کند تا فرش گلیم خود را به مدت بسیاری سال در شرایط عالی نگه دارید.

1. مکرراً جارو کنید: جارو کردن مکرر فرش گلیم شما برای حذف گرد و غباری که بر روی سطح آن انباشته شده، بسیار مهم است. از یک جاروبرقی با قدرت مکش کم و الحاق برس استفاده کنید.
2. فرش خود را بچرخانید: برای توزیع یکنواخت فرسایش، هر شش ماه یکبار فرش گلیم خود را بچرخانید. این همچنین از انحراف ناهموار از رنگ جلوگیری می‌کند.
3. تمیزکردن لکه‌ها: بلافاصله لکه‌های مایعات ریخته شده و لکه‌ها را از فرش گلیم خود حذف کنید. قبل از استفاده از محلول تمیزکننده، منطقه را با یک پارچه یا دستمال تمیز ورقه زدایی کنید.
4. استفاده از مواد تمیزکننده تند: از استفاده از مواد تمیزکننده تند برای فرش گلیم خود پرهیز کنید. به جای آن، از یک محلول تمیزکننده ملایم استفاده کنید و آن را در یک نقطه کوچک و غیرقابل توجه از فرش تست کنید، پیش از اینکه آن را بر روی کل فرش بکار ببرید.
5. خشک کردن فرش خود به هوا: اگر فرش شما خیس شد، آن را در ماشین خشک کن نگذارید. به جای آن، آن را به یک طناب لباس‌خشک یا به صافی گذاشته تا به هوا خشک شود.
6. تمیزکردن حرفه‌ای: در نظر داشته باشید فرش گلیم خود را هر دو تا سه سال یکبار برای تمیزکردن کامل به یک قالیشویی حرفه‌ای ببرید. این کار کثافت و آلودگی تجمع‌یافته را حذف می‌کند و عمر فرش شما را افزایش می‌دهد.

خرید گلیم

قبل از خرید گلیم فرش باید بدانیم که این نوع گلیم را برای چه فضایی می خواهیم و چه نوع طرح و رنگی برای فضا و دکوراسیون منزل ما مناسب است. برای خرید گلیم فرش باید به سایت و فروشگاه های معتبر مراجعه کنیم تا از اصالت و کیفیت گلیم فرش مطمئن شویم.

زیرا در بسیاری از سایت ها و فروشگاه ها گلیم بی کیفیت و بدل را بجای گلیم دستباف و با کیفیت به فروش می رسانند. در سایت www.carpetnrugs.com گلیم فرش های متنوع و با کیفیت موجود می باشد که انتخاب و خرید را برای شما بسیار راحت می کند.

فروش گلیم فرش دستباف

امروزه فروش گلیم فرش دستباف بسیار پر سود و درآمد می باشد. اگر گلیم بافی منبع درآمد شما به حساب می آید باید به نوعی این بافت را انجام دهید که بعد از اتمام گلیم بتوانید آن را به فروش برسانید.

حتما قبل از بافت طرح مورد نظر، در مورد طرح ها نیاز سنجی کرده و طرحی را برای بافت انتخاب کنید که پر فروش باشد تا سریع و راحت بتوانید آن را به فروش برسانید.

همچنین می توانید از طریق آگهی دادن، مراجعه به سایت و بازارهای فروش گلیم فرش دستباف به آن ها بگویید که بافنده گلیم فرش هستید، و از آن ها سفارش گرفته و گلیم مورد نظر را بافته و به فروش برسانید.

قیمت گلیم فرش دستباف

قیمت گلیم فرش دستباف به ابعاد، جنس و طرح آن بستگی دارد. قیمت گلیم فرش دستباف بسیار بالاتر از گلیم فرش ماشینی است؛ زیرا گلیم فرش دستباف جزو محصولات صنایع دستی می باشد و دارای رنگ طبیعی و نوع بافت زیباتر و با کیفیت تری است.

اگر گلیم فرش را برای مکان های شلوغ و یا جاهایی که امکان کثیف شدن آن زیاد می باشد، می خواهید استفده کنید، بهتر است از گلیم فرش های ماشینی استفاده کنید زیرا قیمت نسبتا ارزانی دارند.

چرا فرش گلیم اینقدر گران است؟

فرش گلیم به دلیل دستباف بودن و هیچ فرشی طرح یکسانی نسبت به قالی های سنتی گران تر است. در واقع، هنگام خرید گلیم، در حال خرید یک اثر هنری منحصر به فرد هستید. فرش گلیم به دلیل اینکه با استفاده از الیاف و رنگ های طبیعی ساخته می شود، ماندگاری بیشتری نسبت به فرش های سنتی دارد.

آیا می توانید فرش گلیم را بشویید؟

اطمینان حاصل کنید که از یک جاروبرقی خوب با تنظیم صحیح برای تمیز کردن منظم استفاده کنید، مطمئن شوید که هر دو طرف را جاروبرقی بکشید. هرگز از بالاترین تنظیمات برای جاروبرقی استفاده نکنید. هرگز از خشک کن یا ماشین لباسشویی برای تمیز کردن فرش گلیم استفاده نکنید. بهترین مکان برای تمیز کردن و شستن فرش گلیم بیرون بر روی چمن یا سنگ ریزه با آب سرد است.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم که گلیم و انواع آن را به طور کامل برای شما شرح دهیم تا در انتخاب و خرید این محصول زیبا و چشم نواز به شما کمک کرده باشیم.
گلیم فرش دستباف جزو سرمایه های فرهنگی کشور عزیزمان ایران می باشد و در تمام دوره های تاریخ در زندگی مردم جایگاه خاصی داشته است.
شما می توانید برای دیدن انواع گلیم فرش دستباف و ماشینی . فرش دستباف به ویژه فرش اصفهان و یا در رنگ های مختلف به خصوص فرش طوسی به سایت www.carpetnrugs.com مراجعه کرده و برای انتخاب بهتر فرش مورد نظر خود از مشاورین ما کمک بگیرید.

سوالات متداول گلیم فرش

1- گلیم چیست ؟

بعد از فرش دستباف ، دومین دستباف زیرانداز در میان اقوام مختلف ایران ، گلیم است . گلیم دستبافته ای بدون پرز و گره است که در ادبیات فرشبافی به تخت باف نیز شهرت دارد . گلیم معمولا با دست بافته شده و در مواردهای مختلف استفاده می شود. گلیم به طور کلی یک فرش با بافت صاف یا یک نوع قالی بدون پرز یا خواب گره خورده است .

2- گلیم فرش دستباف چه نوع گلیمی است ؟

گلیم فرش دستباف یک نوع فرش دستباف می باشد که ابعاد کوچکتری دارد و مناسب فضاهای مخصوص می باشد. از گلیم فرش دستباف نمی توان در هر جایی استفاده کرد. در بافت گلیم فرش های دستباف مانند فرش های دستباف از الیاف و مواد طبیعی استفاده شده و همین موضوع باعث می شود که فضای خانه در تابستان خنک و در زمستان گرم باشد.

3- گلیم قشقایی چه نوع گلیمی است ؟

گلیم قشقایی یک نوع بافت گلیم می باشد که توسط ایل قشقایی بافته می شود. دره شوری ها مهم ترین تولیدکننده گلیم قشقایی هستند. این نوع گلیم نشان اصالت یونسکو را در آبان سال 1392 دریافت کرد.